Küresel güçlerin gözdesi Afrika pazarı
Evsid Yönetim Kurulu Başkanı Burak Önder, Ekonomim’deki yazısında Afrika ve ‘rol model ülke’ olarak tanımladığı Gana’ya dikkati çekti. Afrika’nın zengin yer altı kaynakları, tarıma elverişli arazileri ve genç nüfus oranıyla 21. yüzyılda da küresel güçler için yeniden bir mücadele alanına dönüştüğünü söyleyen Burak Önder, “Afrika bölgesi Çin’den Avrupa’ya, Hindistan’dan ABD’ye küresel güçlerin ilgilisini çekmeye devam ediyor. Kara kıta Afrika’da bugün Gana, bölgedeki diğer ülkeler tarafından politik ve ekonomik anlamda rol model olarak görülmekte.” dedi.
Afrika’nın sahip olduğu yer altı kaynaklarında dünyadaki altının yarısına, tüm minerallerin yaklaşık üçte birine, maden rezervlerinin yaklaşık %30’una, petrolün %13’üne ve doğalgazın %8’ine sahip olduğunu belirten Önder, şu ifadeleri kullandı:
“Tekrar etmek pahasına söylemek istiyorum, kaç Afrika ülkesi için hazırlanan nitelikli ülke ve sektör raporumuz var. Bana öyle geliyor ki, bilgi üretemezseniz, kavram üretemezseniz, o ülkeyi ve ülkenin halkını ve alışkanlıklarını çözümleyemezseniz, sektörünüz için o pazardaki imkânları bilemezseniz o ülkede başarılı olma ihtimaliniz şansa bağlı. Ez cümle iş dünyası sivil toplum örgütleri ne yazık ki bilgi üretmek konusunda yetersiz. Güzel ülkemizde kaç G. Afrika, Nijerya, Gana ya da Gabon ülke uzmanımız var? Bu kadar üniversitemiz, Afrika ülkelerinden gelen bu kadar misafir yabancı öğrencilerimiz, bu kadar sosyoloji, siyaset, ekonomi bölümü varken çok büyük maliyetler yapmadan bunları kolaylıkla yapabiliriz.”
Kuşak Yol Projesi’yle Çin’in bölgeye olan ilgisi, etkisi ve yatırımlarını güçlendirdiğini belirten Önder, “Özellikle G. Afrika, Gana, Zambiya, Kenya, Etiyopya, Mısır, Cibuti, Tanzanya, Zimbabve kuşak yol projesinde önemli bir yere sahip. Fakat özellikle Batı ve dünya kamuoyu Çin’in Afrika ve Asya’da borçlandırma stratejisiyle limanlara, havaalanlarına vs. uzun süreli “el koyması” nedeniyle mesafeli yaklaşıyor. Doğruluk payı olsa da Batı’nın duyduğu asıl kaygı Çin’in dünyadaki hegemonyasını güçlendirmesi.” dedi.
Afrika’nın gümrüksüz kıta haline geldiğini ifade eden Önder, şu ifadeleri kullandı:
“Ülkemizin Afrika pazarında son yirmi yılda aldığı yolu küçümseyemeyiz. 2002 yılında 12 olan büyükelçilik sayımızın 2022 yılında 44’e yükseldiğini ve bunun yanında 2008 yılında 10 olan Ankara’daki Afrika Büyükelçiliklerinin sayısının 38’e çıktığını görüyoruz. Yine son yirmi yılda 31 Afrika ülkesine Başbakan ve Cumhurbaşkanı düzeyinde ziyaretler düzenlenmiş. Malum gelişen her siyasi ilişkininin ticaretimize, gelişen her ticari ilişkinin de siyasetimize etkilerini burada da görüyoruz.”
2022 yılı verilerine göre; Gana ile olan ticaretimizde 421 milyon dolarlık ihracatımıza karşılık 106 milyon dolarlık ithalatımız söz konusu olduğunu belirten Önder yazısına şöyle devam etti:
“2022 yılında toplam dış ticaret hacmimiz 527 milyar dolara ulaşmış durumda. 2020 yılında 772 milyar dolar ile tarihi zirveyi gören Gana ile olan dış ticaret hacmimiz, 2014 öncesi genel olarak ülkemiz aleyhine açık vermiş, 2014’ten sonra ise sürekli ülkemiz lehine fazla vermeye başlamış.
2022 yılında ihracatımızda başlıca ürünler makarna, çimento, izole edilmiş kablo ve teller, kimyasal gübreler, un, Ayçiçek yağı ve demir ve çelikten inşaat malzemeleri olarak öne çıkmakta. Aynı yılın verilerine göre ülkemiz Gana’nın ithalatından %2,2’lik payı almakta.
Türkiye’nin Gana’dan ithalatının %90’dan fazlasını kakao ve kakao ürünleri, işlenmemiş kurşun, soya, küspe ve altın oluşturmakta. Ayrıca Türkiye, Gana’nın ihracatında yaklaşık %0,7’lik paya sahip.”
